Winnaar ‘Achtergrond’

Longstay, verborgen levenslang

In de tbs-kliniek De Corridor wonen psychiatrische patiënten die vreselijke delicten hebben begaan. Ze hebben hun gevangenisstraf en tbs-behandeling erop zitten, maar ze komen niet vrij.

Door

Maria Mok en Meral Uslu namens NCRV Dokument

Juryrapport

‘De makers kregen toegang tot een wereld die gewoonlijk voor ons gesloten blijft. Het resultaat is een unieke documentaire.’

Longstay

In de Brabantse bossen leven zo’n veertig mannen achter een hoog hek met prikkeldraad. Zij hebben een gevangenisstraf en tbs-behandeling achter de rug. Ze komen niet vrij omdat ze te gevaarlijk worden geacht om terug te kunnen keren in de samenleving. Verblijf in de zogenaamde Longstay is voor zulke uitbehandelden de enige weg. Het wordt een verkapte vorm van levenslang genoemd.

Er is veel discussie over tbs en de Longstay. Er is aan de ene kant vanuit de samenleving de druk om sommige veroordeelden met een psychische stoornis zo lang mogelijk op te sluiten en er is aan de andere kant de klemmende vraag hoe humaan het is mensen af te zonderen zonder behandeling en enig perspectief. In deze documentaire laten Maria Mok en Meral Uslu de werkelijkheid van dit dilemma zien. De discussie over de aanpak van langgestrafte tbs’ers wordt bemoeilijkt door het feit dat het publiek geen helder beeld heeft van de Longstay. Volgens de richtlijnen van justitie mogen tbs’ers niet in beeld worden gebracht. Het is daarom bijzonder dat de filmmakers toestemming hebben gekregen om te filmen binnen de poorten van de Longstay locatie Zeeland van de Pompestichting.

In het tweeluik laten Maria Mok en Meral Uslu de werkelijkheid van dit dilemma zien. Zij krijgen toegang tot een wereld die gewoonlijk voor ons gesloten blijft. Zij winnen vertrouwen van medewerkers en patiënten, waardoor zij hun leven dicht kunnen naderen. Zij nemen de tijd: 9 maanden. En zij gunnen ook de kijker de tijd om vertrouwd te raken met enkele bijzondere beklemmede karakter, zoals de man die nooit meer naar buiten wil omdat hij dan zijn volgende slachtoffer al weer voor zich ziet staan, de Cambodjaanse soldaat met stemmen in zijn hoofd, de lustmoordenaar die in weer en wind, uren lang, stapels hout hakt en de man die na 18 jaar probeert weg te komen uit de Longstay waar voor niemand een toekomst is. Het menselijke van deze ‘onmensen’ komt aan het licht. De kijker wordt deelgenoot van het dilemma. De unieke documentaire is met  grote toewijding en vakmanschap gemaakt. De makers dringen je niets op, maar  vertellen hun verhaal zo dat je niet weg kunt kijken. Dat is knap.