‘Ima's verhaal brengt Auschwitz heel dichtbij. Dit is een reportage die je niet gauw zult vergeten.’

Ima Spanjaard, overleven in en na Auschwitz

Toen Ima Spanjaard-Van Esso tachtig werd, besloot ze haar levensverhaal te vertellen aan haar vriendin Anneke Durlacher. Ima was begin twintig toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Ze wilde met haar eveneens Joodse verloofde vluchten naar Zwitserland maar werd verraden en op transport gesteld naar Auschwitz, waar ze tot het eind van de oorlog gevangen werd gehouden. Dankzij haar jonge leeftijd, het feit dat ze muziek speelde en had verteld dat ze verpleegster was, wist ze ternauwernood te overleven.

Ze vertelde haar vriendin over haar broertje, die in het kamp stierf en over de gruwelijke experimenten van dokter Wirtz waar ze als verpleegster bij assisteerde – wat haar vreselijke morele dilemma’s en een enorm schuldgevoel bezorgde. Anderhalf jaar lang vertelde Ima zaterdagochtend een deel van haar verhaal aan haar vriendin, omdat ze wilde dat het verteld werd. Het resultaat was indrukwekkend, 17-uur durend levensverhaal op tien ouderwetse cassettebandjes. Ima Spanaard is inmiddels overleden. Verslaggever Barbara van Gool kreeg de bandjes in handen en sprak met Ima’s oudste zoon, de dirigent Ed Spanjaard en met haar vriendin Anneke Durlacher. Het resultaat is een indringend verhaal over overleven in Auschwitz.

De jury was onder de indruk van deze persoonlijke geschiedenis. Het is het verhaal van een interessante vrouw die je gedurende deze documentaire leert kennen. Haar verhaal brengt Auschwitz heel dichtbij. Beide andere sprekers, haar oudste zoon Ed Spanjaard en haar vriendin Anneke Durlacher, maken het geheel indrukwekkend. De reportage grijpt je bij de keel, juist door het gebrek aan larmoyante clichés die helaas steeds vaker oorlogsverhalen ontsieren. Met sleutelmomenten als de fluitserenade die Ima speelt voor de wrede ‘Aufseherin’, de narcose die ze toe moet dienen bij de experimenten op medegevangenen en het morele dilemma daarbij, haar ‘verwilderde’ gedrag vlak na de oorlog en de dood van haar eerste kind Loesje. Dit is een reportage die je niet gauw zult vergeten.