Zo’n operatie slaagt niet altijd in één keer. Daarom hanteren deskundigen en de Inspectie voor de Gezondheidszorg de gulden regel dat maximaal één op de tien patiënten voor een tweede keer onder het mes mag.
Amper de helft van de ziekenhuizen voldoet aan die kwaliteitseis, blijkt uit onderzoek van deze krant. Bovendien lopen de resultaten enorm uiteen. Zelfs in dezelfde stad kan het voor vrouwelijke patiënten van groot belang zijn welk ziekenhuis zij binnenlopen. In Amsterdam bijvoorbeeld loopt het percentage heroperaties uiteen van ruim 1 tot 33 procent. Een 33 keer grotere kans nog een keer onder het mes te moeten en dus nog langer in onzekerheid verkeren, is iets wat een patiënt graag vóóraf wil meewegen. Het eerste resultaat van de jaarlijkse AD Ziekenhuis Top 100, die voor de vijfde keer verschijnt, is daarom nu al te zien via www.AD.nl.
Volgens prof.dr. Emiel Rutgers, een van de belangrijkste experts op het terrein van chirurgie bij borstkanker, tonen de cijfers dat er nog een hoop te verbeteren valt op het gebied van borstsparende operaties. ,,Ik hoop dat het de ziekenhuizen lukt daar snel iets aan te doen. Zo niet, dan moeten zorgverzekeraars misschien ingrijpen. Bij ziekenhuizen die op dit gebied ondermaats presteren, wordt niet meer ingekocht. Heel simpel.’’
Rutgers, bijzonder hoogleraar heelkundige oncologie en chirurg in het Amsterdamse Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, laat er geen misverstand over bestaan. Bij minstens90procent van de borstsparende ingrepen, moet het mogelijk zijn de tumor geheel te verwijderen. ,,Als je de afdeling in het ziekenhuis goed opzet, zijn die cijfers haalbaar,’’ stelt Rutgers.
De specialist was voorzitter van een werkgroep die een nieuwe kwaliteitsnorm op het gebied van borstsparende operaties bij kanker opstelde. De Inspectie voor de Gezondheidszorg hanteert die norm dit jaar voor het eerst om de prestaties van ziekenhuizen te meten.
Volgens Rutgers is de operatie een uiterst zorgvuldige klus, waarbij het aangetaste weefsel met een zekere marge moet worden weggesneden. Als uit onderzoek van de patholoog blijkt dat dat niet is gelukt, moet de patiënt opnieuw onder het mes. ,,Zo’n tweede operatie zorgt altijd voor nieuwe onzekerheid en is erg zwaar voor de patiënt,’’ weet de specialist. ,,Ook heeft het cosmetische resultaat eronder te lijden. Daarnaast wordt de samenleving opgezadeld met dubbele kosten.’’
De heldere norm van maximaal 10 procent heroperaties maakt volgens Rutgers duidelijk dat het echt misgaat in ziekenhuizen waarin gemiddeld drie van de tien patiënten voor een tweede keer onder het mes moet. ,,Dan kun je er donder op zeggen dat hun systeem niet deugt. Bij die ziekenhuizen moet de inspectie zeker om opheldering vragen. Waar loopt het fout? Wat zijn de procedures? Maken ze wel altijd een mri-scan? Dat soort dingen wil je dan allemaal weten.’’
De Borstkankervereniging Nederland(BVN)is geschrokken van de resultaten. ,,Het grote verschil in kwaliteit van zorg en behandeling is zorgwekkend. Als patiënt wil je met vertrouwen een zeer ingrijpende behandeling ingaan en moet je ervan op aan kunnen dat deze volgens de laatste wetenschappelijke inzichten en richtlijnen wordt gegeven,’’ zegt BVN-directeur Nicole de Koning. ,,Het is voor patiënten nog veel te weinig duidelijk wat zij kunnen verwachten van het ziekenhuis waar zij voor behandeling naar toe willen gaan of naar toe worden verwezen. Het i bijzonder kwalijk dat in sommige ziekenhuizen bijna een op de twee vrouwen een heroperatie moet ondergaan. Voorwaarde om door te gaan met deze ingreep is dat deze ziekenhuizen direct en aantoonbaar investeren in training van specialisten met als doel verbetering van de diagnose- en operatietechnieken.’’
Hoewel de resultaten patiënten voor het eerst inzicht geven in wat zij kunnen verwachten van de ziekenhuizen, maakt hoogleraar Rutgers zich zorgen over mogelijke neveneffecten. ,,Borstsparende operaties zijn bedoeld om amputaties te voorkomen. Slecht scorende ziekenhuizen zijn mogelijk geneigd vaker tot amputaties over te gaan om dat te verdoezelen.’’