Zwart ijs

In deze documentaire neemt onderzoeksjournalist en filmmaker Geertjan Lassche de kijker mee in twee oerculturen die met elkaar verweven zijn. Het oergeloof van de Bijbelbelt, waar calvinisme nog de leidraad voor het leven is. En de oersport van Nederland, schaatsen. In 2013 komt deze lotsverbondenheid onder grote spanning als de Elfstedentocht op zondag verreden dreigt te worden.

Door

Geertjan Lassche namens NPO2DOC

De Bijbelbelt is een oercultuur in Nederland. Op dit christelijke platteland zijn geloof en tradities nog bepalend voor hoe je hoort te leven. Toch kampen de orthodox christelijke kerken de laatste jaren met leegloop. Mensen vertrekken naar de blijmoedige evangelische kerken, waar genade voor iedereen is. Een ander deel gooit de tradities voorgoed overboord en sluit zich aan bij ‘de wereld’.

Schaatsen op natuurijs is een oersport in Nederland. Veel topschaatsers komen van het christelijke platteland. Hoewel de Biblelbelt (orthodox christelijk Nederland) tegen topsport is, wordt voor schaatsen een uitzondering gemaakt. Zolang maar niet op zondag, de dag des Heeren, worden geschaatst. Vandaag wordt de traditionele schaatscultuur bedreigd door commercie en professionalisering. Ook het heilige huisje van de zondagsrust wordt niet langer eerbiedigd. Het plaatst de hoofdpersonen voor dilemma’s: Geert-Jan van der Wal uit Urk, de favoriet voor de eerstkomende Elfstedentocht. René Ruitenberg, meervoudig Nederlands kampioen. En de schaatsfamilie Klompmaker, ook van de Veluwe. Als in februari 2012 de felbegeerde Elfstedentocht wel heel dichtbij komt, en zondag de enige optie lijkt, staan de hoofdrolspelers voor de keus.

Juryrapport

‘Zwart ijs van Geert Jan Lassche, over gelovige marathonschaatsers en hun liefde voor het ijs, trekt je vanaf het eerste shot mee.’

Zwart ijs

Zwart ijs van Geert Jan Lassche, over gelovige marathonschaatsers en hun liefde voor het ijs, trekt je vanaf het eerste shot mee. Twee typisch Nederlandse cultuurverschijnselen in een prachtige cadans vervlochten. De beelden, de montage, de bijzondere overgangen – de lange noten uit de kerkdienst die overvloeien in het krassen van de schaatsen. Lassche zet bovendien heel uiteenlopende figuren bij elkaar die allemaal met iets anders worstelen: met grote ambities in een kapot lijf, met alle aardse verleidingen die het schaatssucces met zich mee heeft gebracht, met wel of niet schaatsen op zondag. Het gaat over fanatisme, jaloezie, competitie, geluk, oprechtheid, teleurstelling, berusting. En allemaal lopen ze tegen het dilemma aan van een dreigende Elfstedentocht op zondag: hun diepste wens gaat wellicht in vervulling, maar op de verkeerde dag. Het is het geluk van de maker dat hij juist in dat jaar (seizoen 2011-2012) zijn schaatsers volgde.