Winnaar ‘Nieuws’

De Q-koortsepidemie

Er woedt in het zuiden van Nederland al bijna drie jaar een epidemie, de Q-koorts, de grootste ooit ter wereld, terwijl Nederland in de ban is van de Mexicaanse griep. Minister Klink van Volksgezondheid spaart kosten noch moeite om de Mexicaanse griep te beteugelen, maar de Q-koorts krijgt geen aandacht. Volgens artsen is deze epidemie onderschat en zijn er onnodig veel mensen ziek geworden.

Door

Ton van der Ham en Manon Blaas namens Zembla

Juryrapport

‘Dankzij deze uitzending van 6 december stond de Q-koorts op de kaart en werd daarna het besluit genomen om alle geiten te ruimen.’

De Q-koortsepidemie

2009 was vooral het jaar van de Mexicaanse Griep. Iedereen sprak erover, iedereen berichtte erover. Tegelijkertijd woedde er nog een pandemie en greep een minstens zo bedreigend virus al sinds drie jaar om zich heen. In een veertig minuten durende uitzending zette de redactie van het tv-programma ZEMBLA alle informatie over de Q-koorts heel overtuigend op een rij: wat is hier aan de hand en waarom lijkt de overheid zoveel daadkracht bij de ene ziekte te tonen en zoveel minder bij de andere?

Door grondige research over de Q-koorts werden alle feiten boven tafel gehaald en de tv-uitzending van ZEMBLA stak daarmee met kop en schouders boven andere uit. Vragen die velen bezig hielden en waarbij grote, uiteenlopende maatschappelijke belangen speelden, kwamen aan bod.

De jury was onder de indruk van de kwaliteit van de uitzending: de inhoud is sterk en de productie is met veel vakmanschap gemaakt. De huisarts uit het Brabantse Herpen, waar de eerste zieken werden gemeld, de directeur van het RIVM, een hoogleraar Medische Microbiologie, een Q-koortspatiënt, een geitenhouder, de directeur-generaal van het ministerie van Landbouw, alle belangrijke betrokkenen komen aan het woord.

Het lijkt er volgens ZEMBLA op dat in 2007 door de Gezondheidsdienst voor Dieren niet aan het RIVM en de GGD Brabant is doorgegeven dat er in Brabant besmette bedrijven waren. Ze hielden informatie achter omdat deze privacygevoelig was. Het Ministerie van Volksgezondheid gaf ook geen opdracht om besmette bedrijven op te sporen omdat ze zouden hopen dat het bij deze eenmalige uitbraak bleef. Maar in mei 2008 breidde het gebied zich uit en nam het aantal infecties enorm toe. Het werd snel duidelijk dat het veel forser zou worden dan in 2007. Terwijl de bacterie zich steeds verder verspreidde en het aantal besmette mensen toenam, werken er nog steeds geen bedrijven geruimd omdat er volgens minister Klink nog steeds geen sprake was van grote risico’s voor de gezondheid.

Overtuigende sprekers van officiële instanties menen dat er in 2008 harder ingegrepen had moeten worden en dat het kabinet adequater had moeten reageren op de dreigende epidemie. Het programma had grote impact. Dankzij de ZEMBLA-uitzending van 6 december stond naast de Mexicaanse Griep ineens de Q-koorts op de kaart en werd daarna, mede door deze uitzending, door de ministers Verburg en Klink het besluit genomen om alle geiten te ruimen. De timing van de uitzending was perfect en hoewel er vaak en veel aandacht voor de Q-koorts in de media was, heeft ZEMBLA met afstand de grootste invloed gehad op de juiste beeldvorming. Met dit knappe speurwerk verdient de ZEMBLA-uitzending De Tegel voor de beste TV-uitzending van 2009 in de categorie Nieuws.