Campagneleider van de millenniumdoelstellingen Herfkens met secretaris-generaal Kofi Annan. Foto: UN

Het begon allemaal zo mooi. Nederland, een van de weinige landen met een internationale reputatie op het gebied van ontwikkelingssamenwerking, werd beloond met de aanstelling van een hoge functionaris bij de Verenigde Naties. In oktober 2002 benoemde Kofi Annan, de toenmalige secretaris-generaal van de VN, Eveline Herfkens om de campagne voor de millenniumdoelstellingen te leiden. Tot die tijd was ze minister voor Ontwikkelingssamenwerking in het kabinet-Kok II. Daarvoor was de PvdA-politica Nederlands woordvoerder bij de Wereldbank in Washington.

In New York krijgt ze enkele medewerkers om wereldwijd de millenniumdevelopment goals te promoten. De slogan: ‘Make poverty history’: ‘Help armoede de wereld uit.’

Zes jaar later is ‘Miss Millennium Goals’, zoals Herfkens in de wandelgangen van de VN wordt genoemd, zelf in opspraak geraakt. Uit vertrouwelijke e-mails en memo’s blijkt dat Herfkens marchandeert met de regels als het gaat om haar eigen belang. Dat is extra wrang voor een Nederlandse functionaris die ‘goed bestuur’ voorwaarde maakte voor Nederlandse ontwikkelingshulp. Bij het reconstrueren van de zaak kwam ook aan het licht dat de Nederlandse regering de huur van haar appartement in New York betaalde; een schending van de VN-regels voor internationale ambtenaren.

Januari, 2008. Officieel is Herfkens nog altijd de VN-cheerleader voor de uitbanning van ar­moede. In werkelijkheid zit ze, onbetaald en zonder contract, thuis in Maryland, even buiten Washington DC. Wat is er gebeurd? De Nederlandse bestrijder van wereldwijde armoede is verzeild geraakt in een ordinair personeelsconflict. Haar eigen doelstellingen – waaronder een permanente verblijfsvergunning in Amerika – botsten met haar officiële aanstelling.

Zelf zegt Herfkens dat ze ‘met veel plezier doorwerkt’, in het vertrouwen dat er binnenkort ‘een definitieve oplossing wordt gevonden’ voor het conflict dat ze uitvecht met de personeelsafdeling van UNDP. Maar bij die organisatie, waaronder Herfkens’ bureau voor de promotie van de millenniumdoelstellingen valt, is niet iedereen zo zeker van een snelle oplossing. ‘God, wat is deze dame een lastpak,’ schrijft een medewerker in een e-mail.

De problemen begonnen meer dan drie jaar geleden. Eveline Herfkens realiseerde zich toen dat ze in Amerika wil blijven wonen, ook na haar werk bij de VN. Ze vroeg daarom een permanente verblijfsvergunning aan.

Enkele maanden later kwam ze er achter, naar eigen zeggen bij ‘stom toeval’, dat dit niet mogelijk is. Net als in Nederland kan in Amerika een ambtenaar in dienst van een in­ternationale organisatie geen beroep doen op de vreemdelingenwet van het land van verblijf. Ze zijn te gast, hoeven geen belasting te betalen, maar een naturalisatieverzoek, zo bevestigt IND-woordvoerder Karin Timmer, heeft net zoveel kans als dat van een boer in de achterlanden van Ethiopië. Dat had de ex-minister kunnen weten. Maar ze legt zich niet neer bij deze regel. Eveline Herfkens wil niet alleen de status van Amerikaans ingezetene, ze wil ook haar werk bij de Verenigde Naties niet kwijt. Dus schrijft ze op 16 maart 2007 een brief aan de personeelsafdeling van UNDP. Ze wenst dat haar contract wordt omgezet in een kortlopende verbintenis. Het wordt een zogenaamd ‘SSA-contract’, een contract dat consultants krijgen met een enkele opdracht en waarmee het wél mogelijk is mee te dingen naar een permanente verblijfsvergunning. Herfkens deelt in haar brief mee dat ze bij aanvraag van de Green Card, zoals een permanente verblijfsvergunning in de volksmond heet, hulp krijgt op ‘het hoogste niveau van het Amerikaanse Congres’. En ze wil dat het werk dat al is verricht aan haar aanvraag bij een nieuw contract niet te niet wordt gedaan. Bovendien wil ze er in salaris niet op achteruit gaan; Herfkens zit in de op één na hoogste schaal, op het niveau van een zogenaamde ‘ASG’, een Assistant Secretary General, met een bruto jaarsalaris van 225.750 dollar.

‘Miss millenniumgoals’ wenst geen genoegen te nemen met de restricties die bij zo’n kortlopend SSA-contract horen. Ze heeft ‘slechts één verzoek’, dat uit een paar wensen blijkt te bestaan. Ten eerste wil ze haar gold grounds pass behouden, een kaartje om de nek dat je plaats in de interne hiërarchie weerspiegelt, als een soort clubdas. Tevens wil Herfkens business class blijven vliegen, ook op vluchten korter dan negen uur. VN-medewerkers met kortlopende SSA-contracten krijgen standaard alleen business class-tickets vergoed voor vluchten langer dan negen uur. Tot slot wil ze haar officiële titel behouden: ‘Secretary General’s Executive Coordinator’.

De brief valt niet in goede aarde bij de personeelsafdeling. Medewerker Romesh Muttukumaru schrijft erover in een intern memorandum aan Ad Melkert. Hoewel Melkert tweede man is van UNDP, deelt hij feitelijk de lakens uit. Muttukumaru benadrukt in zijn memo dat Herfkens onder een SSA-contract net als iedereen economy class zal moeten vliegen. Herfkens, zo schrijft hij ook, zal voortaan slechts de titel ‘speciale adviseur van de millenniumcampagne’ mogen dragen. Tot slot schrijft hij Melkert: ‘We adviseren verder dat iemand anders de leiderschapsrol voor de Millennium Campagne op zich neemt.’

Na nog wat heen en weer vergaderen, wordt er uiteindelijk een compromis bereikt. Een andere afdeling gaat de Millenniumcampagne leiden, zo blijkt uit een e-mail aan Ad Melkert. Herfkens blijft achter bij de oude afdeling, die voor ‘strategische partners’. In de mail aan Melkert, van 26 september 2007, waarschuwt Tegegnework Gettu, een medewerker die jarenlang corruptie heeft moeten aanzien als VN-man in Nigeria, dat voortaan ‘all other logistical support provided to Evelyn’ in overeenstemming zal moeten zijn met de regels. ‘Zonder uitzonderingen,’ voegt Gettu er aan toe. ‘That must be clearly stated to all.’ Hij kan het niet laten nog even te bevestigen dat er ook geen uitzondering kan worden gemaakt voor het vliegen. Herfkens zal economy vliegen, geen business. Gevraagd om een reactie schrijft Herfkens daarover in een e-mail aan Vrij Nederland: ‘Als ASG had ik er recht op, en alle betrokkenen vonden het meer dan redelijk dat ik dat recht zou behouden.’

Maar vliegtickets zijn niet het belangrijkste. De klachten in de wandelgangen van de VN gaan vooral over de manier waarop Herfkens haar leidinggevende taak op afstand uitvoert. Sinds januari 2006 woont ze niet meer in New York, maar in Maryland, even buiten Washington DC, samen met haar partner Costas Michalopoulos. ‘Inderdaad ben ik allang van plan,’ schrijft ze in dezelfde e-mail aan Vrij Nederland, ‘de leiding van de Millennium Campaign op parttime (75 procent) basis te doen, om meer tijd te hebben voor privéleven, boards van non-profits en ander vrijwilligerswerk.’ Al lang geleden, benadrukt Herfkens, heeft ze de dagelijkse leiding over de campagne overgelaten aan de campagnedirecteur Salil Shetty.

Aan de personeelsdienst schrijft ze blijkbaar iets anders. ‘Door een zieke moeder kan ze niet fulltime op kantoor zijn,’ beweert een UNDP-medewerker. Die beweert ook: ‘We hebben hier nog nooit iemand van haar rang gezien die parttime werkt. Dat is zeer ongewoon.’

Over het gesteggel rond haar titel schrijft Herfkens aan Vrij Nederland: ‘Kofi Annan heeft me destijds persoonlijk, op grond van mijn kwalificaties, benoemd als “Executive Coordinator” et cetera, een titel die los staat van arbeidscontractrechtelijke regelingen.’

Het gedoe rond het contract van Herfkens heeft er inmiddels toe geleid dat twee toezichtcommissies de zaak moesten beoordelen. De conclusies van de tweede commissie leidden ertoe dat Herfkens momenteel zonder contract thuis zit, zo legt David Morrison uit, de officiële woordvoerder van UNDP. De commissie wil eerst van secretaris-generaal Ban Ki-moon weten of de organisatie niet een open sollicitatieprocedure had moeten starten na het verlopen van het eerste vierjarige contract van Herfkens. Want waarom zou niet iemand anders in aanmerking kunnen komen voor haar baan?

Een antwoord zou kunnen zijn: omdat iemand anders niet zo goed fondsen uit Nederland kan werven. Kort na de strenge brief van Muttukumaru bleek Herfkens met succes vijf miljoen uit eigen land te halen, voor dezelfde pot waaruit haar salaris wordt betaald. Bij haar opvolger, de CDA’er Van Ardenne, was het niet gelukt, maar dit voorjaar waren de kansen gekeerd, met partijgenoot Bert Koenders aan het roer. Toch ging het niet zonder slag of stoot. In de ‘projectencommissie’ die iedere aanvraag van vijf of meer miljoen bespreekt, wordt zelden heftig gediscussieerd. Dit keer wel. Niet zozeer door de zweem van vriendjespolitiek die rond de aanwijzing hing, maar om inhoudelijke redenen. Waarom, zo was de vraag van menig aanwezige afdelingsdirecteur, betaalt Nederland de VN-millenniumcampagne om daarmee Herfkens in staat te stellen andere Europese landen onder druk te zetten meer van hun belastinginkomsten uit te geven aan armoedebestrijding? Is het niet efficiënter ons ontwikkelingsgeld direct uit te geven aan projecten en landen in de derde wereld?

Op het ministerie leeft ook verontwaardiging over een andere regeling rond Eveline Herfkens. Sinds haar verhuizing naar New York in 2002 tot haar definitieve vertrek naar Maryland, begin 2006, betaalde de Nederlandse overheid de volledige huur van haar appartement in de chique Hammarskjold Tower, op loopafstand van het VN-hoofdkantoor. De huur bedroeg zevenduizend dollar per maand.

Terwijl Herfkens volledig in dienst was van de VN, bood Buitenlandse Zaken ook aan de verhuiskosten te betalen. Vier jaar later herhaalde BuZa dat aanbod nog eens, dit keer om haar spullen naar Maryland te verhuizen.

Deze cadeautjes van de Nederlandse overheid vormen een schending van de interne regels van de VN, zo bevestigt een werknemer van de afdeling ‘Internal Oversight’ van de VN. Een jaar voordat Herfkens bij de VN begon, nam de Algemene Vergadering een vernieuwde versie aan van de ‘Standards of Conduct for the International Civil Service’, een gedragslijn waaraan internationale ambtenaren zich dienen te houden. Na enkele aan het licht gekomen misstanden, meestal in Afrika, vond de Algemene Vergadering het nodig opnieuw duidelijkheid te verschaffen over de ethische richtlijnen, zowel aan regeringen als medewerkers.

Onomwonden stelt de gedragscode dat het verboden is giften te ontvangen van ‘meer dan nominale waarde’. Kortom, alles meer dan een pen. ‘Het past internationale ambtenaren niet om aanvullende betalingen of andere subsidies te ontvangen van een regering (…) voor, tijdens of na het aangaan van een opdracht van een internationale organisatie, (zeker niet) als die betaling gerelateerd is aan die opdracht.’ En: ‘Dit geldt ook voor giften van regeringen.’

Internationale ambtenaren moeten dit soort betalingen niet alleen weigeren, stelt deze VN-gedragscode, overheden moeten ze ook niet aanbieden. Ze zijn ‘in strijd met de grondgedachten van de Verenigde Naties’. Ambtenaren die in dienst zijn gegaan bij een internationale organisatie, zoals Eveline Herfkens, behoren geen voordeeltjes uit het land van herkomst te krijgen. Alleen dan kunnen deze ambtenaren onbevooroordeeld in het belang van de internationale gemeenschap handelen. Bovendien, zo is de gedachte, voorkomt de regel dat VN-medewerkers uit eerste wereldlanden meer mogelijkheden hebben dan medewerkers uit landen die minder ruim in de belastingcenten zitten. Of uit landen die hun gemeenschapsgeld beter besteden, bijvoorbeeld aan armoedebestrijding.

Gevraagd om een reactie, blijkt Herfkens geen enkel probleem te zien. Volgens haar is het ‘standaardbeleid’ van Buitenlandse Zaken, en al helemaal van Defensie, om ‘onder meer de huisvesting van landgenoten in relevante VN-functies te subsidiëren, omdat het onmogelijk is in Manhattan enigszins representatief te wonen van een VN-salaris.’ Dat salaris kwam voor Herfkens neer op bruto achttienduizend dollar per maand. ‘Ik woonde soberder dan waartoe ik, gegeven mijn rang, gerechtigd was.’

‘Als Rwanda zoiets doet, schreeuwen we corruptie,’ zegt een ambtenaar van Ontwikke-lingssamenwerking in Den Haag die anoniem wil blijven. ‘Ook bij iemand als Wolfowitz vinden we iedere misstap schandalig en hypocriet, omdat juist hij corruptie boven aan de agenda van de Wereldbank zette. Waarom zou zoiets niet voor Herfkens gelden, die altijd hamert op de bestrijding van corruptie in ontwikkelingslanden?’ Tijdens haar ministerschap maakte Herfkens ‘goed bestuur’ inderdaad tot maatstaf van hulp. Maar de goede fee van de good governance marchandeert met de regels als het om haar eigen belang gaat.

Andere geraadpleegde ambtenaren wijzen erop dat Herfkens tijdens haar ministerschap bezuinigde op ‘projecten’ in ontwikkelingslanden, maar tegelijk de bijdragen aan multilaterale hulporganisaties als UNDP vergrootte. Geloofde Kofi Annan in haar als toplobbyist voor de millenniumcampagne, of heeft hij haar beloond voor bewezen diensten met een lucratieve, niet al te zware baan?

In de taakstelling die de personeelsdienst met haar overeenkwam voor 2007 blijkt dat ze op tien missies gaat, de helft naar Europa, de andere helft naar New York, de stad waar haar kantoor staat. Vier keer dient ze rapport uit te brengen aan Ad Melkert, bij afwezigheid van de hoogste baas. En, zo luidt punt één van de taakstelling, ze moet ‘expertise leveren op het hoogste niveau, in publieke fora (…) door participatie in key high-level events; zoals keynote speeches bij verschillende evenementen, parlementaire hoorzittingen, high-level meetings en mediamomenten.’ En voor fondswerving dient ze ‘high-level contacts and access’ te gebruiken.

Het is ‘high-level’ voor en na. Maar voorlopig zal ze het moeten doen zonder gold grounds pass, zonder de titel ‘executive coordinator’ en met een ticket economy class. In VN-speak: ‘monkey class’.

Is rijk worden de bedoeling van een baan als armoedebestrijder? Foto: Ian Berry/Magnum/HH

‘Circling the wagons’. Amerikanen hebben een mooie uitdrukking voor de aanvankelijke reactie van de VN-ontwikkelingsorganisatie UNDP op het artikel dat Vrij Nederland vorige week publiceerde over de moeizame contractonderhandelingen van Eveline. Net als landverhuizers die, in de tijd van het Wilde Westen, werden aangevallen door Indianen, zette de organisatie direct de huifkarren in een kring. Maar nog geen week later bood de organisatie al een opening. Afgelopen vrijdag wijzigde de UNDP zijn verklaring. De organisatie heeft zelfs een vraag opgeroepen die Vrij Nederland niet stelde. Wist Herfkens dat ze de Amerikaanse vreemdelingenwet schond met haar aanvraag voor een permanente verblijfsvergunning in Amerika?

Ter recapitulatie: in oktober 2002 begon de voormalige minister voor Ontwikkelingssamenwerking haar baan bij de VN om de campagne voor de millenniumdoelstellingen te promoten. Enkele jaren later bedacht ze in Amerika te willen blijven, ook als haar werk erop zit bij de VN. Maar: een ambtenaar in dienst van een internationale organisatie mag geen beroep doen op de vreemdelingenwet. Ze moest daarom een tijdelijk contract, maar wenste geen genoegen te nemen met de restricties daarvan. Bij de reconstructie van het conflict met de personeelsafdeling van UNDP ontdekte Vrij Nederland ook dat de Nederlandse overheid haar tussen 2002 en 2006 een royale huursubsidie verstrekte van in totaal 280.000 dollar. Dit is tegen de regels van de Verenigde Naties, die de eigen medewerkers verbiedt om ‘aan vullende betalingen of andere subsidies te ontvangen’.

In reactie op het artikel heeft de organisatie, net als het ministerie van Buitenlandse Zaken, aangekondigd een onderzoek te verrichten naar de rechtmatigheid van de huursubsidie die Eveline Herfkens ontving.

Dat onderzoek hoeft niet veel tijd in beslag te nemen. Vrij Nederland citeerde al uit de VN-gedragscode waarin staat dat die huursubsidies inderdaad tegen de regels zijn. Dat overtredingen daarvan schering en inslag zijn, doet daar niets aan af. De woordvoerster van secretaris-generaal Ban Ki-moon bevestigde dit afgelopen week nog eens. Een Amerikaanse journalist vroeg haar of het VN-beleid is dat een medewerker in dienst van de VN geen geld mag ontvangen van een overheid, voor huisvesting of andere doelen. ‘Absoluut,’ was haar antwoord.

En dan over Herfkens’ arbeidscontractsperikelen. UNDP noemde het artikel in Vrij Nederland daarover ‘niet accuraat’. Enkele van de documenten waaruit geciteerd wordt, zijn ‘onderdeel van het soort van weloverwogen en doelbewust intern proces dat alle organisaties hanteren bij het sluiten van een nieuw contract’. Deze documenten, zegt UNDP, ‘reflecteren niet de uiteindelijke positie van de UNDP-leiding, noch het uiteindelijke resultaat wat betreft het contract van mevrouw Herfkens’. Die documenten geven, kortom, een dwarsdoorsnede van een conflict, niet de uitkomst.

Maar die verklaring heeft UNDP dus inmiddels gewijzigd. De organisatie zegt dat het momenteel onderzoekt of ‘Herfkens op de hoogte was’ van de regels. Aan Vrij Nederland schreef Herfkens in een lange e-mail dat ze geen idee had dat ze met haar contract geen green card kon aanvragen. ‘In maart dit jaar (toen de procedure bijna rond was) kwam ik er door stom toeval achter dat het niet is toegestaan om terwijl je voor de VN in de VS werkt een permanente verblijfsvergunning in de VS aan te vragen: deze regel geldt alleen in de VS en is het gevolg van de gecompliceerde relatie tussen de VN en de VS. Ik heb dezelfde dag VN-personeelszaken geïnformeerd en vervolgens mijn ontslagbrief ingediend, met de afspraak dat ik een ander type contract zou krijgen aangezien alle betrokkenen wensten dat ik mijn functie zou blijven voortzetten. Overigens was het nalatigheid van personeelszaken dat ik niet op de hoogte was van deze regel.’

Omdat het wel apart is dat Herfkens niet van de regel wist – nagenoeg iedere expat in Amerika weet ervan – vroegen we haar er na die eerste e-mail nog eens naar. In een tweede mail schreef Herfkens: ‘Denkt u nu echt dat ik deze al zou hebben aangevraagd als ik van tevoren geweten had wat voor ellende ik mezelf op de hals zou halen wat betreft mijn arbeidscontract?’

De regel is overigens niet het gevolg van de gecompliceerde relatie tussen de VN en de VS, zoals Herfkens schrijft. Ook in Nederland en in menig ander westers land bouwen VN-medewerkers geen arbeidsverleden op en kunnen ze geen aanspraak doen op de nationale vreemdelingenwetgeving.

In de reactie op het artikel hecht de UNDP-woordvoerder eraan te benadrukken dat Eveline Herfkens sinds januari 2006 weliswaar erom vroeg parttime te werken en te worden gehonoreerd, maar in werkelijkheid, ‘de facto’, doorging voltijds te werken voor de millenniumcampagne. Dit deed ze vanuit huis, zegt ook hij. Dat werpt de vraag op waarom iemand uit eigen beweging vraagt een parttime contract te mogen afsluiten, om vervolgens voltijds door te werken vanuit het eigen huis. Bovendien is het de vraag waarom de Verenigde Naties deze secundaire arbeidsvoorwaarden biedt, waarbij iemand van Herfkens’ rang niet op kantoor verschijnt. De oplossing die Melkert aandroeg, was het onderbrengen van de millenniumcampagne bij een andere afdeling en Herfkens achter te laten bij de oude. Zo geschiedde. Gek genoeg lijkt die uitholling van haar functie Herfkens niet te deren. Althans, daar is niets van terug te vinden in de interne memo’s en e-mails waar dit weekblad de hand op kon leggen.

Daaruit is ook niet op te maken of Herfkens de millenniumcampagne succesvol leidde. Dat is ook moeilijk na te gaan; heeft de econoom Jeffrey Sachs, de voetballer Zinédine Zidane, de popster Bono of de bestuurlijke cheerleader Eveline Herfkens de millenniumdoelstellingen wereldwijd in de aandacht gezet? Bovendien is ze moeilijk te vergelijken met anderen in een soortgelijke baan, want hoeveel leiders van een millenniumcampagne heeft de wereld vooralsnog gekend?

Haar werkzaamheden zijn tamelijk vaag, maar dat is niet ongewoon voor een bureaucratische bobo-baan. Een helder criterium is het geld dat Herfkens ophaalde en waaruit ook haar salaris werd betaald. Dat fonds heeft nooit droog gestaan, maar het hield ook niet over. Met dat geld, van voornamelijk Europese landen, probeerde Herfkens Europese regeringen en parlementen warm te maken voor meer hulp aan arme landen. Ook het platform voor de millenniumcam­pagne in Nederland opereert op die manier.

Kari Postma van NCDO legt het nog eens uit, want ook haar instelling was tot voor kort een van de organisaties die gemeenschapsgeld uitgaf om de naamsbekendheid en bewustwording van de millenniumdoelstellingen te bevorderen. ‘Bedoeling is druk op de politiek te creëren.’ Kennelijk kan de minister die druk niet zelf uitvoeren in de ministerraad. Maar hij kan wel subsidie bij zijn collega’s lospeuteren, zegt Postma, om die druk aan te wakkeren in de samenleving, in de hoop dat de ministerraad uiteindelijk besluit meer geld uit te trekken voor de verwezenlijking van de millenniumdoelstellingen.

Over de royale huursubsidie van de Nederlandse overheid zei UNDP-voorlichter David Morrison tegen NRC Handelsblad dat hij, noch de organisatie, ooit iets heeft geweten van de betalingen. Maar hij had er wel enig begrip voor, voegde hij eraan toe. Want: ‘Je wordt nou eenmaal niet rijk van een baan bij de VN.’

Dit is een veelzeggend citaat. Want is rijk worden de bedoeling van een baan als armoedebestrijder? Zou ook Eveline Herfkens rijk hebben willen worden van haar baan bij de VN? Accepteerde ze daarom de extraatjes uit Den Haag? In het reconstrueren van het ar­beidsconflict waarin Eveline Herfkens in het afgelopen jaar is beland, kwamen wij niet tot die conclusie. Rijk worden, daar ging het haar niet om. Haar recht, daar ging het om. Dat is iets anders. En juist de vanzelfsprekendheid waarmee zij meende recht te hebben op alle voordeeltjes van haar vorige contract, bracht haar in conflict met de personeelsafdeling van de organisatie. Veel van haar eisen heeft ze overigens niet gekregen, zo blijkt ook uit de documenten. Zo vroeg ze aanvankelijk om een aanpassing van haar verbintenis met terugwerkende kracht, zodat haar aanvraag voor een permanente verblijfsvergunning niet in gevaar kwam. Daarna kwam het gezeur over businessclass-tickets (mede omdat ze een zieke moeder heeft), een pas waarmee je via de voordeur het VN-gebouw in kan en het behouden van haar titel. Toen bleek dat businessclass niet haalbaar was, vroeg ze om een vast extra bedrag van dertigduizend dollar. Ook dat heeft ze niet gekregen. Toegangspassen en tickets: klein bier, zeker, maar de vanzelfsprekendheid en het aplomb waarmee Herfkens haar wensen uitte, wekte onoverkomelijke ergernis bij enkele personeelsfunctionarissen. Een van hen raadde Melkert zelfs aan iemand anders te vinden om de campagne te leiden. Ze staan aan de wortel van het conflict.

Ook in Nederland bleek, na het verschijnen van het artikel, dat juist haar wensen over businessclass en dergelijke, reden waren tot verontwaardiging. ‘Dit bedoelden we dus toen we Koenders voorlegden dat het niet zo kan zijn,’ zei VVD-Kamerlid Ten Broeke toen hij uitlegde waarom zijn collega Boekestijn Kamervragen had gesteld, ‘dat een zelfbenoemde kaste van ontwikkelingswerkers businessclass de wereld rond vliegt, terwijl onze soldaten in Uruzgan hun eigen materieel moeten opeten’. SP-Kamerlid Van Bommel zei iets soortgelijks.

De woorden van de VVD’er zijn nagenoeg dezelfde als de woorden die Herfkens als minister reserveerde voor ‘deskundigen’ in ontwikkelingshulp. Voor het tijdschrift de Internationale Spectator bracht de ontwikkelingseconoom Paul Hoebink in herinnering hoe Herfkens in de zomer van 1999 ‘een serie clichébeelden presenteerde van grof verdienende, aan het zwembad hangende en door personeel bediende deskundigen, die arbeidsplaatsen van lokale deskundigen zouden bezetten’.

Als je bedoelingen goed zijn, ligt het kwaad altijd ergens anders. Interne VN-regels zijn voor Afrikanen en Italianen bedoeld, niet voor Nederlanders. Want wij bedoelen het goed. Op de vraag van NRC Handelsblad of ze wist dat Nederland de VN-regels overtrad door haar huursubsidie te geven, zei ze: ‘Natuurlijk niet. Wie zou ooit denken dat iets wat de Nederlandse regering doet, tegen de regels is? Nederland is zo’n on-ge-loof-lijk braaf land. Had ik dat dan moeten controleren?’

Nederland is braaf, Herfkens treft geen blaam. Anderen zijn altijd incompetent of langzaam. In de brief aan Vrij Nederland schreef Herfkens: ‘De bureaucratische molens van de VN malen zeer langzaam en een definitieve oplossing voor de ontstane problemen is nog niet gevonden.’ Zelf had ze het te druk, zo liet ze afgelopen maandag aan NRC Handelsblad weten, om zich om dit soort regeltjes te bekommeren. ‘Ik deed dat omdat ik nodig ben voor de campagne die ik in vijf jaar uit het niets heb opgebouwd.’ Het is nog onduidelijk of Herfkens de huursubsidie zal moeten terugbetalen.