Mark Rutte ging op de filosofische toer toen hem werd gevraagd welk probleem het plan eigenlijk oploste. ‘Je laat zien dat de politiek niet het geluk van iedereen kan bevorderen.’ Zijn kabinet wil zowel de Eerste als Tweede Kamer met eenderde verkleinen. Begin juli, toen de Tweede Kamer al met reces was, ging de ministerraad akkoord met het wetsvoorstel dat moet leiden tot een Tweede Kamer van 100 in plaats van 150 volksvertegenwoordigers.

Om geld was het niet te doen, zei Rutte op de persconferentie na afloop. Het ging meer om de symboliek. ‘Je moet wel de trap van boven schoonvegen.’ Het kabinet kiest voor een kleinere overheid met minder ambtenaren en ministeries dus moet de politiek ook kritisch naar zichzelf kijken. De Kamer verkleinen is een ‘volgende logische stap’. Daardoor dwing je de Kamer zich tot de hoofdlijnen te beperken. En ach, tot 1956 bestond de Kamer ook uit 100 leden merkte Rutte op. ‘Toen hadden we toch ook een prima parlement.’

Geen speld tussen te krijgen, of het moet zijn dat dit ‘prima parlement’ destijds juist besloot om de Tweede Kamer uit te breiden naar 150 leden en dat de redenen voor die uitbreiding nog steeds gelden. De bevolking is sinds 1956 alleen maar verder gegroeid. De werklast voor Kamerleden is nog steeds hoog en zeker niet minder geworden. De internationalisering is flink toegenomen. En voor internationale begrippen heeft Nederland met 150 volksvertegenwoordigers een erg kleine Kamer.

Oud-Tweede Kamervoorzitter en VVD’er Frans Weisglas waarschuwde vorig jaar dan ook voor de verschraling van de wetgevende en controlerende taken van de Tweede Kamer bij zo’n verkleining.

Kamervragen

Met vijftig Tweede Kamerleden minder hadden we in ieder geval een ander politiek jaar gehad. Op basis van berekeningen van de Kiesraad stelden we een lijst samen van de vijftig Kamerleden die met de uitslag van de verkiezingen in 2010 niet in het parlement terecht waren gekomen.

Stil zaten ze niet. Uit een overzicht dat het Centraal Informatiepunt (CIP) van de Tweede Kamer voor De Pers opstelde blijkt dat er 1.420 Kamervragen zijn gesteld door de vijftig Kamerleden sinds de meesten op 17 juni 2010 werden geïnstalleerd. Via het stellen van Kamervragen proberen Kamerleden de regering te controleren, een standpunt in te laten nemen, zelf in het nieuws te komen of een combinatie hiervan.

Die 1.420 Kamervragen zijn trouwens setjes vragen. Zelfs het relatief minst nieuwsgierige Kamerlid, VVD’er Johan Houwers, stelde met zijn twee Kamervragen in werkelijkheid veertien losse vragen, de prangendste over het aanbrengen van een kleilaag in de Hollandse IJssel.

Moties

De vijftig Kamerleden dienden sinds 17 juni ook maar liefst 1.175 moties in, zo blijkt uit het CIP-overzicht. Met een motie roepen Kamerleden het kabinet op tot bepaalde acties. Al worden ze ook gretig gebruikt om in de media te scoren en de achterban te bedienen. Maar als moties door een Kamermeerderheid gesteund worden, moet een minister hele goede redenen hebben om hem te negeren.

Wouter Koolmees (D66) diende afgelopen jaar de motie met de grootste impact in. Hij dwong het demissionaire kabinet-Balkenende alvast ruim drie miljard aan structurele bezuinigingen in te vullen. Goed voor de financiële huishouding van het land. Aan de bezuinigingen die het kabinet vervolgens bij Prinsjesdag presenteerde danken we onder meer de accijnsverhoging op sigaretten. En door Koolmees hoeft het huidige kabinet minder hard te snoeien.

Farshad Bashir (SP) streed succesvol tegen wc-leed. Conducteurs die uit nood in een lege fles urineren. Kinderen en bejaarden die het in hun broek doen omdat ze het niet meer kunnen ophouden. De Sprinter-treintoestellen van de NS hebben veel zitplaatsen maar geen wc’s. Dankzij een motie van Bashir wordt het vanaf 2015 verplicht om treinen te bestellen met toilet. Ok, wel een beetje laat. Maar door de maatschappelijke druk worden in de tussentijd wel op verschillende stations extra toiletten gebouwd.

Zo zijn er talloze succesvolle moties. Dankzij PvdA’er Metin Çelik moet de regering met het onderwijs in gesprek om ervoor te zorgen dat vmbo-leerlingen makkelijker kunnen doorstromen naar de havo. Dankzij SP’er Nine Kooiman is nu ook in de particuliere jeugdzorg een verklaring rondom gedrag verplicht om zedendelinquenten buiten de deur te houden. En de paling zal Henk van Gerven (SP) en Esther Ouwehand (PvdD) dankbaar zijn dat hij voortaan verdoofd in een zoutbad aan zijn einde komt. In juni maakte staatssecretaris Bleker bekend dat hij het onverdoofd doden van de vis verbiedt.

Netneutraliteit

De dead men walking kregen meer voor elkaar. Enkelen wisten zelfs The New York Times te halen. Met de nieuwe Telecomwet wordt Nederland na Chili het tweede land ter wereld dat het principe netneutraliteit wettelijk vastlegt.

Het betekent dat providers geen digitaal verkeer mogen blokkeren of vertragen en ook geen extra geld mogen vragen voor bepaalde diensten en applicaties zoals Skype of WhatsApp. Niet op de mobiel en ook niet op de aansluiting thuis. Allemaal in gang gezet door een motie van GroenLinks-Kamerlid Bruno Braakhuis en afgemaakt met een amendement van D66’er Kees Verhoeven.

Rituele slacht

Ingevlogen rabbijnen, verbouwereerde moslims, een woedende PvdA-achterban en een Kamerdebat tot diep in de nacht. Wie had dat willen missen? In juni stemde de Tweede Kamer in met de initiatiefwet van Marianne Thieme voor een verbod op de onverdoofde rituele slacht. Thieme was ook gewoon in een kleinere Kamer terecht gekomen, maar haar metgezel Esther Ouwehand niet. ‘Dan hadden we het wetsvoorstel niet kunnen indienen, dat kost veel tijd en energie die je met een fractie van een lid niet hebt’, zweert ze.

We hadden daarnaast moeten stellen zonder het politieke compromis van het jaar en Den Haag op zijn best. De achterban van PvdA, GroenLinks, D66 en VVD was nogal ontstemd dat hun Kamerleden voor het wetsvoorstel waren. D66’er Stientje van Veldhoven redde enigszins het vege lijf met een aanpassing van de wet die moslims en joden tegemoet komt. Als zij kunnen bewijzen dat onverdoofde rituele slacht minder of evenveel pijn doet bij dieren mag het wel.

Zelfs de hoofdelijke stemming was om te smullen vanwege het zeldzaam staaltje fractiediscipline negeren door PVV’er Wim Kortenoeven en PvdA’ers Metin Çelik en Tanja Jadnanansing die tegen het wetsvoorstel stemden.

Proefballonetjes

Met een kleinere Tweede Kamer waren er ook minder proefballonnen opgelaten. Zo haalde VVD-Kamerlid René Leegte maar mooi de voorpagina van De Telegraaf met zijn plan om het KNMI op te heffen. Hoewel opheffen, Leegte wil dat het KNMI de zestig miljoen euro overheidssubsidie inlevert omdat het instituut niet onafhankelijk is. De ‘klimaatalarmisten’ richten zich te veel op het VN-klimaatpanel IPCC.

PVV’er Marcial Hernandez boekte enig succes met zijn pleidooi om militairen verplicht in het openbaar in uniform te laten rondlopen. Verplichten ging minister Hillen te ver, maar hij moedigde militairen wel aan het uniform vaker en plein public te dragen. Ballonnen te over, van de kinderopvang per uur betalen (VVD’er Straus) tot de derde generatie allochtoon ook registreren (PVV’er Van Klaveren).

Gemis

Met vijftig Kamerleden minder had het politieke jaar er zeker anders uitgezien. De ophef over de veroordelingen en het wangedrag van volksvertegenwoordigers was minder geweest zonder PVV’ers Jhim van Bemmel (valsheid in geschrifte), Joram van Klaveren (rijden onder invloed) en Marcial Hernandez (kopstoot gegeven   aan ambtenaar).

De CDA-fractie had met Ferrier en Koppejan maar twee en niet drie dissidenten gehad die tegen samenwerking met de PVV stemden, omdat Jack Biskop de Kamer niet had gehaald. De Kamer had een voormalig F-16-piloot (VVD’er André Bosman) en oud-rechter (PvdA’er Jeroen Recourt) gemist. En zo kunnen we nog even doorgaan.

Maar goed, als de Kamer nu al uit 100 Kamerleden bestond, had het gedoogkabinet met vijftig zetels geen meerderheid. Dan lag dit wetsvoorstel er waarschijnlijk ook niet.

SUBJECT – AMBASSADOR HARTOG LEVIN: DUTCH BACK ON TRACK

DATE – 2011-01-11 07:38:00

CLASSIFICATION – SECRET

ORIGIN – Embassy The Hague

TEXT

1. (S) SUMMARY: Despite an unstable political climate and lack of popular support our efforts in supporting vice-PM Verhagen’s search for a future Dutch mission in Afghanistan have paid off. The Dutch now expect to be rewarded. END SUMMARY.

2. (C) NEW POLITICS The Dutch are back where they left of almost a year ago when the government collapsed over a longer military stay in the Afghan province of Uruzgan.

The new minority government of Christian Democrat CDA and liberal VVD in power since October is headed by PM Rutte (VVD) and is naturally inclined to work close with the U.S. They have told us privately and also take pride in displaying it publicly. A clear illustration is the decision to send a police training mission to Afghanistan where polls show 70 percent of the population opposed. Unfortunately, the outward-looking, transatlantic orientation of the Rutte Cabinet is offset domestically by strong strains of Euro-centralism and Dutch-provincialism.

We could have been in for a lot worse had the Labor Party (PvdA) won the elections. Fortunately their strategic collapse of the former government over Uruzgan backfired and they are now bewildered in opposition. Party leader Cohen is inept for modern day politics. Labor opposes the mission but they will change heart instantly when they get government responsibility or when the mission is watered down superficially.

3. (S) VERHAGEN CAME THROUGH. Though facing a record loss in the elections, shrewd Christian Democrat leader Verhagen (FM in the last government) managed to get into government as promised. It paid off that we worked on support for future Afghan deployment options that met Verhagen’s goal of a ‘signifi cant Dutch contribution to the NATO mission’. Rutte seems fi ne with everything. He surrendered his party’s principles to become the fi rst liberal PM since 1918.

4. THE WILDERS FACTOR Golden-pompadoured, maverick parliamentarian Geert Wilders, anti-Islam, nationalist Freedom Party is now the country’s third. Wilders backs the minority government in return for policies that cut immigration. Though tough on Islam (Wilders portrays it as an ideology) and Islamic terrorism; he condemned the Afghan police mission calling it ‘a bad idea’ and stated that ‘not one man should go on a mission wherever’.

5. (U) WICKED WILDERS While Wilders is a strong supporter of Israel, he is no friend of the U.S.: he opposes Dutch military involvement in Afghanistan and participation in the Joint Strike Fighter project; and most troubling, he forments fear and hatred of immigrants. However, he should not be an obstacle to the new Afghan mission. The ‘gedoogakkoord’-deal he sealed with CDA and VVD gives the government enough room to manoeuvre. Wilders keeps VVD and CDA hostage on most issues but so far the coalition has astonishingly gone the extra mile to further U.S. interests.

6. (S). SUPPORTERS The new FM Rosenthal (VVD) is an even more staunch supporter of our interests than former FM Verhagen (I invited both to my residence last month for a holiday reception). A study by government council WRR advised to center Dutch foreign policy on Europe, but Rosenthal gently brushed it aside and emphasized the importance of our trans-Atlantic relationship. Remarkable since a co-author of the study was his secretary Knapen.

Defense minister Hillen tried to rally support for a new Afghanistan mission saying that doing otherwise would be ‘embarrassing’. Hillen has expressed public grief at the rising costs of the Joint Strike Fighter project. Statements to be regarded as lip service to parliament. Luckily the military establishment and Hillen’s party CDA have long been devoted supporters of the project. Their preference for U.S. equipment, even when alternative European suppliers exist, is remarkable.

7. (S) OLD FRIENDS We should treasure the friendship with the current government. The VVD is a traditional supporter of the US. Remember that in the past particularly CDA has gone all out to support and protect our interests. In 2009, the Cabinet almost fell over a dispute over whether to purchase the Joint Strike Fighter test aircraft (reftel E). In the fall of 2009, the governing coalition parties split over a parliamentary resolution asking the Cabinet to pull troops out of Uruzgan in 2010 (reftel D). And in January last year coalition members bitterly disputed the results of the ‘Davids Committee Report’ on the DUTCH government’s decision in 2002-2003 to give political support to the U.S.-led invasion of Iraq (reftel B).

Early and active consultations are the key to harnessing Dutch energies in enhanced pursuit of U.S. interests.

8. (U) WATCH OUR MOUTH In order to obtain parliamentary support, Rutte framed the Afghan mission as a police training mission with no military character. It is crucial to support this perspective actively.

Rutte’s proposal is a cunning answer to a parliamentary resolution by liberal opposition party D66 and the liberal-left wing Green Party (GroenLinks) that called upon the government to look into a possible police mission in Afghanistan. This was in the wake of the collapse of the Balkenende Cabinet when both parties were eager to demonstrate they were fi t for government. Since PvdA and Wilders are against the mission, support of these two parties (and former government party ChristenUnie) is crucial for a parliamentary majority.

9. (S) REWARD We should appreciate the political risk being taken by Rutte and Verhagen and reward them accordingly. They seek an invitation at the coming G-20 meeting in Cannes. It has not gone down well with the Dutch leadership that they were not invited to the last summit in Seoul. An invitation will make it more likely for the PM to deliver help with Guantanamo detainees.

10. (S) CONCLUSION With the EU divided and its direction uncertain, the Dutch serve as a vital transatlantic anchor in Europe. The Dutch are back where they left off almost a year ago and look committed to resume their responsible role on the global stage. In pursuit of U.S. interests and leadership, we should build upon our successes to date to take the Dutch to the ‘next level’. HARTOG LEVIN

HEADER S E C R E T SECTION 01 OF 07 THE HAGUE 0