Winnaar ‘Pionier’
Minaretten: je haat ze of je houdt van ze
Of de PvdA van Jeltje van Nieuwenhoven wordt de grootste in Den Haag, of de PVV van Sietse Fritsma. De Pers kreeg de twee Friezen voor het eerst bij elkaar aan tafel. Erg gezellig werd het niet.
Hij woont in Scheveningen, Vertelt Sietse Fritsma. Jeltje van Nieuwenhoven schudt haar hoofd. ‘Het is óp Scheveningen’, zegt ze kortaf. Fritsma houdt vol: ‘Het kan allebei.’
Het is de eerste keer dat PvdA-voorvrouw Jeltje van Nieuwenhoven en PVV-voorman Sietse Fritsma het tegen elkaar opnemen, en de sfeer zit er meteen goed in. Beiden zijn lijsttrekker in Den Haag. Beiden kennen de weg in de Tweede Kamer. En beiden komen ze van oorsprong uit Friesland. Maar daar houden de overeenkomsten dan ook op.
Zelf woont Van Nieuwenhoven ín het oude centrum van Den Haag. Een prachtige plek, vindt ze. ‘Als ik uit mijn raam kijk, zie ik twee minaretten. Niet dat ik nou een bijzondere voorliefde voor minaretten heb, maar het idee dat een oude synagoge in de Wagenstraat hergebruikt wordt als moskee, vind ik mooi.’
Voor die gedachte heeft Sietse Fritsma maar één woord. ‘Ik vind het verschrikkelijk. Ik vind de islamisering van Den Haag verschrikkelijk en ik vind het ook verschrikkelijk dat er mensen zijn die de minaretten op een oude synagoge fantastisch vinden. Ik kan daar eerlijk gezegd niet bij.’
JvN: ‘U had liever gehad dat dat gebouw leeg stond en dat het daar stond te verworden in plaats van dat het nu een prachtige kerk is?’
SF: ‘Het zijn zeker geen prachtige minaretten. Ze staan symbool voor de dominantie die de islam wil hebben.’
JvN: ‘Vindt u dat ook van kerktorens?’
SF: ‘Het christendom is niet vergelijkbaar met de islam. De islam is een kwaadaardige, gevaarlijke, totalitaire ideologie…’
Van Nieuwenhoven begint door hem heen te praten: ‘Daar ben ik het dus he-le-maal niet mee eens.’
Fritsma gaat gewoon door met zijn betoog: ‘…die al onze vrijheden en kernwaarden bedreigt. Kerktorens horen bij de Nederlandse cultuur, die horen bij wie wij zijn. Daarom ben ik niet blij dat ik op de plaats van een westerse synagoge minaretten zie. Ik vind dat een achteruitgang die we moeten weren.’
Muts
Dan is er nog zo’n kwestie waar de koppige Friezen – Fritsma komt uit Franeker en Van Nieuwenhoven uit Noordwolde – het maar niet eens over kunnen worden. In het verkiezingsprogramma van de Partij voor de Vrijheid staat dat vrouwen in publieke functies geen hoofddoeken meer mogen dragen. Van Nieuwenhoven: ‘Ik zou wel eens willen weten wat Sietse Fritsma tegen mijn grootmoeder, uit Friesland afkomstig, gezegd zou hebben. Zij heeft haar hele leven altijd een muts gedragen. Ze had drie soorten mutsen: binnenmutsen, buitenmutsen en een slaapmuts. Ik heb mijn grootmoeder nooit zonder muts gezien.’
Geëmotioneerd vervolgt ze: ‘Die muts is maar één keer af geweest, in de Tweede Wereldoorlog voor de foto op haar persoonsbewijs. Mijn grootmoeder kreeg jaren later nóg tranen in de ogen als ze moest vertellen dat ze in het openbaar, voor vreemde mannen, haar muts af had moeten doen. Ik vind dat je je net zo vrij moeten kunnen voelen zonder muts, laat daar geen misverstand over bestaan, maar ga mij nou niet vertellen dat er geen vooruitgang is in de samenleving.’
Stellig en emotieloos pareert Fritsma haar betoog. ‘Hier blijkt de naïviteit van mevrouw Van Nieuwenhoven maar weer uit. Anders dan een muts is een hoofddoek een symbool van de islamitische ideologie waarin de vrouw minderwaardig is aan de man. Simpel zat. Hier is geen discussie over mogelijk: de hoofddoek is een symbool van vrouwenonderdrukking.’
Van Nieuwenhoven, de eerste vrouwelijke Kamervoorzitter in de Nederlandse geschiedenis, volhardt: ‘Mijn grootvader hoefde ook geen muts op toen hij ging trouwen, dat was alleen voor vrouwen. Géén van de vijf dochters van mijn grootmoeder heeft ooit een muts gedragen. Zij moesten al lachen bij het idee dat ze een muts op zouden moeten doen.’
De PvdA-lijsttrekker legt uit dat haar partij gelooft in ‘het leren van de tijd’. ‘Er is altijd emancipatie.’ Soms gaat dat, zoals bij haar familie, in één generatie. En soms zijn daar drie of vier generaties voor nodig. ‘Ik ben nog nooit iemand tegengekomen met een hoofddoek die zich onderdrukt voelde. In één van de debatten voor de verkiezingen voerde deze week nog een vrouw met een hoofddoek het woord die advocate is. Een zelfstandige, geëmancipeerde vrouw die helemaal geen man nodig heeft om te weten wat ze wil. Accepteer die hoofddoek gewoon. Of kiest u ervoor om, net zoals de Duitsers, die muts van mijn grootmoeder te weigeren?’
Het PVV-Kamerlid: ‘Het is echt onbegrijpelijk dat de PvdA het woord emancipatie überhaupt nog in de mond durft te nemen, als die partij toestaat dat vrouwen apart worden gehouden van mannen vanuit minderwaardigheid. Als je dat toestaat, sorry hoor, maar dan ben je niet goed wijs.’
Het duo zit onwennig, met de handen ineen gevouwen, naast elkaar. Ze kijken vooral vooruit. Ze snappen elkaar niet. Voor Fritsma is ‘de tijd van melkertbanen nu écht voorbij’, voor Van Nieuwenhoven niet. Van Nieuwenhoven zegt weliswaar dat de PVV voor veiligheid iedere dag bij de PvdA mag aankloppen, ‘maar als u dat wilt doen met aparte commando’s die mensen in de knieschijf willen schieten, dan ben ik niet thuis’. Zij wil de laatste paar uurtjes gescheiden zwemmen in het zwembad graag behouden. Hij vindt het op zijn beurt weer ‘on-be-grij-pe-lijk hoe zij kernwaarden als gelijkheid tussen man en vrouw verkwanselt’. ‘Dat is echt het domste wat je kunt doen.’
Onzinsubsidies
Eigenlijk zijn ze het in het hele gesprek maar één momentje oprecht eens met elkaar. ‘Schone en gezellige winkelstraten, daar ben ik ook heel erg voor’, zegt Van Nieuwenhoven in reactie op het twee A4’tjes tellende verkiezingsprogramma van de PVV. ‘Schoon, heel en veilig, noemen wij dat.’
Dan gaat haar blik naar de overige punten, en kan het ruziën weer verdergaan. Over het mes dat de PVV in de tientallen miljoenen aan ‘onzinsubsidies’ wil zetten bijvoorbeeld. ‘Laten we maar even de koe bij de hoorns vatten’, zet Van Nieuwenhoven de aanval in. ‘Jullie subsidiestop voor het Residentie Orkest, één van de belangrijkste orkesten van het land, heeft een heleboel mensen ontzettend aangegrepen. Ik vind het puur genieten van muziek heel belangrijk.’
SF: ‘De PVV is niet tegen kunst en cultuur, maar wel tegen subsidies. Wij vinden het niet goed dat Jan Modaal moet betalen voor dat kleine eliteclubje dat graag naar het Residentie Orkest wil. Ik heb de indruk dat dat juist een club mensen is die dat heel goed kan betalen. Ik zie niet in waarom we dat met z’n allen moeten sponsoren.’
JvN: ‘Maar de kinderen van Jan Modaal hebben ook muziekles van die mensen.’
SF: ‘Muziekles is overal te krijgen, ook bij particuliere leraren. Onze filosofie is: als je een fors gedeelte van het subsidiegeld teruggeeft in de vorm van lastenverlichting, kan iedereen zelf kiezen wat ze leuk vinden. Nu bepaalt het college van burgemeester en wethouders wat er met al dat gemeenschapsgeld gebeurt. Laat dat alsjeblieft aan de mensen zelf over.’
JvN: ‘Gelukkig is de gemeenteraad het hoogste orgaan in de stad en zijn het de burgers die de gemeenteraad kiezen. Dat zou u als kandidaat voor een politieke partij ook moeten weten. Maar wat ik veel erger vind is dat je doet voorkomen of de burgers straks zelf kunnen beslissen wat ze willen. Met dat ene budgetje dat je als eenvoudige Haagse belastingbetaler hebt, kun je onmogelijk al die dingen kopen waar de gemeente nu in voorziet. Dat betekent dat je in ruil voor individuele verrijking, publieke armoede creëert.’
SF: ‘De PvdA is nu duidelijk een elitepartij. U neemt het niet op voor de veiligheid, maar voor het Residentie Orkest, een hele foute route.’
JvN: ‘Je probeert nu op een hele handige manier het onderwerp te verleggen, maar die truc ken ik. Overlast moet je keihard aanpakken, maar we hebben het nu over cultuur. In vroeger tijden was opera altijd al iets van het volk. Den Haag is de stad van de Golden Earring, Kane en Anouk. Ik zie niet in wat er elitair is aan muziek en dat laat ik me ook niet aanpraten.’
SF: ‘Ik vind dat de PvdA een minachting voor de burger tentoon spreidt. Als er tegenspraak is vanuit de bevolking, zegt PvdA-wethouder Henk Kool doodleuk dat je de gewone burger niet te veel voor het zeggen moet geven in Den Haag. Want voor je het weet dan heeft het crapuul van Wilders het voor het zeggen. Wij willen Den Haag weer teruggeven aan de burger.’
JvN: ‘Als je de stad terug wilt geven aan de burger moet je je wel goed realiseren dat 48 procent van de Haagse bevolking bestaat uit niet-westerse allochtonen, mensen die generaties geleden naar Den Haag gekomen zijn. Dan is mijn vraag wat heb je te bieden aan die helft die op een heel andere manier wil leven dan de PVV?’
SF: ‘De PVV zegt ook altijd dat we geen problemen hebben met allochtonen die onze kernwaarden delen en zich wél aan de regels houden.’
JvN: ‘Maar wat als hun godsdienst islamitisch is? Dan willen ze ook naar de moskee, naar een islamitische school en hun dochters willen dan misschien ook wel hoofddoeken dragen. Op het moment dat het een individuele beslissing van iemand is om zich op een bepaalde manier te gedragen, zegt u: dat kan niet in Nederland. Dat is niet eerlijk, meneer Fritsma, dat is echt niet eerlijk.’
SF: ‘Niet voor niets maken wij altijd onderscheid tussen ideologie en individuele moslims. Maar wij willen er inderdaad geen moskee meer bij hebben.’
JvN: ‘Alleen die bevolking die groeit…’
SF, luider: ‘Dankzij de PvdA ja! Daadoor groeit die bevolking als kool! We breken het ene na het andere immigratierecord. Dat is een van de problemen van de massa-immigratie.’
Van Nieuwenhoven begint te lachen. ‘Ik dacht al, waar blijft ‘ie.’
Op het pluche
Het moge duidelijk zijn: in Den Haag valt echt iets te kiezen. En het kan nog alle kanten op in de Hofstad. Volgens TNS Nipo wordt de Partij van de Arbeid de grootste, met negen zetels tegen zeven voor de PVV. Maar tegelijkertijd zegt opiniepeiler Maurice de Hond dat de Partij voor de Vrijheid in Den Haag de grootste zou kunnen worden.
De kans is dus groot dat één van de twee partijen – of misschien zelfs allebei – straks aan het Spui op het pluche plaatsneemt. Mocht het tot collegevorming komen, dan sluit Sietse Fritsma geen enkele partij uit. Voor Van Nieuwenhoven ligt dat genuanceerder. ‘Op basis van het partijprogramma zie ik zo verschrikkelijk weinig overeenkomsten tussen de PvdA en de PVV, dat ik het eigenlijk onmogelijk acht dat wij samen kunnen werken in Den Haag.’
Of ze het uitsluit? ‘Dat zou de PVV wel willen, want dan kun je grote discussies over cordon sanitair en democratie gaan houden. Ik zeg alleen dat het mij op basis van de inhoud schier – dat is een mooi Fries woord meneer Fritsma – onmogelijk lijkt om met de PVV samen te werken.’